Po zbiorach opinii Komisji Weneckiej i Rzecznika Praw Obywatelskich, pojawiły się istotne uwagi dotyczące reformy sądownictwa w Polsce od 2018 roku. Według Rzecznika, osoby powołane na stanowiska sędziowskie po tej dacie nie mogą być pozbawione swojego statusu, a wydawane przez nich orzeczenia są ważne i obowiązujące zgodnie z prawem.
Aby uwzględnić zalecenia oraz opinie eksperckie, konieczne jest stworzenie podstaw ustawowych, które uregulują status sędziów powołanych od 2018 roku. Jest to szczególnie istotne z uwagi na wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich
- Rzecznik podkreślił konieczność poszanowania konstytucyjnych wymogów dotyczących statusu sędziowskiego oraz stabilności wydanych orzeczeń sądowych.
- Wspomniał o potrzebie wprowadzenia odpowiednich zmian w systemie prawno-ustrojowym, które uwzględnią sytuację sędziów mianowanych po 2018 roku.
- Apelował o uwzględnienie opinii Komisji Weneckiej oraz podjęcie działań naprawczych mających na celu uregulowanie kwestii dotyczących wymiaru sprawiedliwości.
Według Rzecznika Praw Obywatelskich, niezwykle istotne jest unikanie fałszywych założeń dotyczących statusu sędziów oraz zakwestionowanych orzeczeń. Konieczne jest podjęcie działań mających na celu zachowanie stabilności systemu sądownictwa oraz zapewnienie poszanowania prawa przez wszystkich jego uczestników.
Opinia Komisji Weneckiej
- Usunięcie wszystkich sędziów powołanych nieprawidłowo po 2018 roku bez indywidualnej oceny jest według Komisji niemożliwe.
- Konieczna jest indywidualna weryfikacja oraz zapewnienie prawa do odwołania się do sądu w przypadku negatywnej oceny dla sędziów w tej sytuacji.
- Procedura weryfikacyjna nie powinna być zbyt długa, a organ odpowiedzialny za nią nie powinien być kontrolowany przez rząd, aby zapewnić obiektywizm i sprawiedliwość.
Zapowiedzi ministra sprawiedliwości dotyczące powrotu niektórych sędziów na stanowiska sprzed awansu budzą wiele wątpliwości i konieczność zachowania odpowiedniej ostrożności. Wdrażanie reformy sądownictwa wymaga gruntownej analizy oraz uwzględnienie opinii ekspertów z różnych dziedzin prawa.